|
|
| บทสัมภาษณ์ - กัลยา ใหญ่ประสาน วันที่ 5 กรกฎาคม 2552 เวลา 10:00 น. สถานที่ ร้านโขงสาละวิน จังหวัดลำพูน ผู้สัมภาษณ์ : นภาวัลย์ สิทธิศักดิ์ ตามโครงการของมูลนิธิ 14 ตุลา ในการรวบรวมปากคำของคนที่อยู่ในเหตุการณ์ เพื่อจัดทำเป็นฐานข้อมูลเพื่อการศึกษาต่อไป ผู้สัมภาษณ์ : เริ่มต้นที่ประวัติส่วนตัวเบื้องต้นของพี่ก่อนเลยนะคะ ผู้สัมภาษณ์ : ตอนนั้นพี่เรียนอยู่ชั้นไหน พอจบ มศ. 3 หลังสิบสี่ตุลา ศูนย์นิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทยร่วมกับทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ เขามีโครงการเผยแพร่ประชาธิปไตยออกสู่ชนบทแล้วเขาก็มีการประกาศรับสมัครนักเรียน นักศึกษาทั่วประเทศ ทีนี้นักศึกษาที่เชียงใหม่ เขาก็เห็นรายชื่อ เขาก็ส่งข้อมูลมาชวนเราไปเป็นอาสาสมัครเผยแพร่ประชาธิปไตยออกสู่ชนบทโดยการให้เราไปอบรมเป็นอาสาสมัครให้ความรู้ทางการเมืองหรือว่าการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่เกิดขึ้นในช่วงนั้น จุดนี้เองก็เลยเป็นจุดหักเหที่ทำให้นักกิจกรรมทั่วๆไปอย่างเรานี่นะที่ชอบฟ้อนรำ ชอบเล่นกีฬากลายเป็นคนที่อยากออกสู่ชนบท เพราะว่าหลังจากไปเข้าค่ายที่หนองกระทิง ลำปาง เราก็ไปเจอกับตัวแทนนักเรียน นักศึกษาหลายจังหวัดในภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่ เชียงราย ลำปาง แพร่ น่าน หลายๆคนอยู่ในวัยเดียวกับเราและก็เป็นนักกิจกรรมที่สนใจปัญหาสังคม บางคนก็เคยมีส่วนร่วมตอนเขาเคลื่อนไหวสิบสี่ตุลาในเชียงใหม่ บางคนก็เคยไปร่วมชุมนุมอะไรอย่างนี้ แล้วก็ในการอบรม เขาก็มีวิทยากรรุ่นพี่ๆ เป็นนักศึกษามาจากจุฬาฯ พรรคจุฬาประชาชนบ้าง หรือไม่ก็มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ แล้วก็ผู้นำนักศึกษาบางคน เช่น อาจารย์สุริชัย หวันแก้ว ซึ่งเป็นคนลำพูน ตอนนั้นพี่เขายังเรียนที่ญี่ปุ่นนะ เขาก็มาเป็นวิทยากรรับเชิญ มีวิทยากรหลายๆท่านที่มาจากกรุงเทพแล้วเรื่องราวที่เขามาเล่าให้เราฟังนี่ มันทำให้เรามองโลกกว้างออกไปจากสิ่งที่เราสัมผัส คือเราเริ่มรู้ว่าสังคมไทยเป็นอย่างไร มีฐานทัพอเมริกาเข้ามามีการปกครองแบบไหนมาก่อน แล้วทำไมเราต้องเป็นส่วนหนึ่งของการไปช่วยเหลือให้สังคมดีขึ้นและวิธีการที่เราจะทำเป็นอย่างไร ก็คือเราไปได้รับความรู้ ได้รับแรงบันดาลใจ บทเพลงเปิบข้าว คนกับควาย บทกวีดีๆ ผู้หญิงก็คือคนบ่มิจนปัญญายล ฯลฯ อะไรต่างๆที่ไปได้จากในค่าย รู้ไหมอะไรที่เราได้มาวันที่จบปิดค่ายพี่คิดอย่างเดียว ไม่อยากเรียนหนังสือแล้ว จะออกชนบทอย่างเดียว คือเขาก็มีโครงการหลังจากจบการอบรมด้วยการส่งเข้าไปในชนบทมีเบี้ยเลี้ยงด้วยนะ ส่งพวกเราเพื่อไปพบปะชาวบ้าน เราก็เลยหนึ่งได้ไปเรียนรู้กับชาวบ้าน เขาอยู่เขากินเขาทำงานอย่างไร สองก็คือกระแสนักศึกษาในสมัยนั้นแรงมาก นักเรียนอย่างพวกพี่นี่อายุ 15 นี่กำนันผู้ใหญ่บ้านชาวบ้านยกมือไหว้เลยนะ เรียกพวกเราว่าท่านนักศึกษาครับผม มีปัญหามาเล่าทุกข์ให้ฟัง คิดดูนะเรานี่ยิ่งใหญ่มาก ไปเผยแพร่ประชาธิปไตยแต่ได้รับเกียรติภูมิ ได้รับการยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้บ้านเมืองคลี่คลายได้ เขาจะเล่าทุกข์ ทุกข์ของเขาคืออะไร หนึ่งเจ้านายรีดนาทาเร้น เวลาพวกในเครื่องแบบเข้าไปต้องหวาดกลัว ก็คือกลัวเจ้านายมาก ก็คือกลัวว่าเก็บภาษี กลัวเขามาไล่จับ บางคนต้มเหล้าไง หรือบางคนก็ไม่รู้ว่าจะโดนอะไร คือคำว่าเจ้านายนี่ชาวบ้านจะกลัวมากๆ แล้วที่สำคัญในสมัยนั้นชาวบ้านเขาเล่าว่ามีพวกบริษัทต่างประเทศเข้ามา ก็ในรูปของตัวแทนเมืองไทยแหละ เช่นโรงงานอาหารกระป๋อง โรงงานบ่มใบยาสูบ ให้ชาวบ้านปลูกยาสูบบ้าง ปลูกมะเขือเทศบ้าง แล้วเขาบอกว่าเขาถูกเอาเปรียบ เอาเปรียบอย่างไรก็คือ เมล็ดพันธุ์ ต้นทุนทุกอย่างอยู่ในมือของบริษัทที่เขาเอามาให้ชาวบ้าน เวลาขายชาวบ้านก็ต้องอยู่ภายใต้อำนาจของเขา เขาจะเป็นคนกำหนดราคาหักต้นทุนออกแล้วก็เหลือเศษนิดหน่อยให้พอประทังชีวิต แม้แต่การชั่ง ชั่งแบบโกงๆ เช่น เวลาชั่งใบยานี่รีบเอาวางๆแล้วยกขึ้น แล้วเขากำหนดมาว่า ต้นทุนเท่านี้นะ ปุ๋ยราคาเท่านี้นะ ต้นกล้าราคาเท่านี้นะ ขายราคาเท่านี้นะ หักทุนแล้วเหลือเท่านี้นะ ชาวบ้านต้องยอมรับในโชคชะตานั้นอย่างเดียว ไม่ว่าจะปลูกยาสูบ ไม่ว่าจะปลูกถั่วลิสง ปลูกมะเขือเทศ ก็เป็นอย่างนี้หมด คือเขาจะบอกเราว่าราคาอยู่ที่บริษัทโรงงาน ค่าแรงอะไรต่างๆก็แค่พออยู่ แค่พอประทังชีพ แล้วสิ่งที่เขาเป็นเป็นอย่างไร ยากจนมาก พี่นี่ก็เคยไปกินอึ่งอ่างคางคก แกงที่มีแต่ปลาร้ากับผัก ชีวิตในชนบทชาวบ้านจนมาก การคมนาคมก็มีแต่ฝุ่น ไฟฟ้าก็ไม่มี แล้วชาวบ้านก็อยู่แบบชนบทกับเมืองมันต่างกันเยอะเลย คือเราเป็นเด็กนี่เราได้ดูทีวีเราอยู่ในเมืองมีความสะดวกสบาย เราได้ดูหนัง เราได้เรียนหนังสือ เรามีความสะดวกสบายทุกอย่าง แต่พอไปอยู่อย่างนั้น เรารู้สึกว่ามันเหลื่อมล้ำต่ำสูงกันมาก แล้วสิ่งที่สำคัญก็คือ ชาวบ้านดีมากๆเลย ชาวบ้านมีอะไรจะเรียกเราเป็นลูกเป็นหลานและก็มีอะไรอร่อยๆก็เอามาให้เรากิน เข้างานนี่เหมือนกันเขาจัดงานอะไรในหมู่บ้าน เหมือนกับอิทธิพลเลยนะ เขาจะเปิดให้เราฟรีเลย มีหนังกลางแปลงฟรี มีรำวง เขาก็พูดชวนกันท่านนักศึกษาครับเชิญเข้าไปร่วมงานได้ เรารู้สึกว่าโอ้โห มันจะอภิสิทธิ์ขนาดไหน ที่นี้หลังจากออกจากชนบทแล้ว เขาจะสรุปงาน เขาก็ถามความเห็นเราใช่ไหม แล้วเราก็บอกว่าสิ่งที่เราเห็นคือความเหลื่อมล้ำต่ำสูงและก็ความยากจนของคนในชนบท เราอยากเป็นส่วนหนึ่งในการเปลี่ยนแปลงให้เขามีชีวิตที่ดีขึ้น เพราะฉะนั้นข้อสรุปของเราคือ ไม่อยากเรียนต่อแล้ว ขอทำงานในชนบทดีกว่า แล้วยิ่งเราไปอ่านบทกวีของประธานาธิบดี จูเลียส ไนเยเร เคยเห็นบทกวีนี้ไหม ผู้สัมภาษณ์ : อันนี้คือช่วงปีไหนค่ะ บอร์ดที่จัดขึ้นก็จะบอกว่าเกิดอะไรขึ้นในสังคมไทยและก็ทำอย่างไรให้นักเรียนนักศึกษานี่จะสามารถเข้าร่วมในการเปลี่ยนแปลงสังคมบ้างที่เราจัดกิจกรรมมาเนื่องจากตอนหลังมันไปกระทบไปสู่ภาคเกษตรก็ไปกระทบเจ้าที่ดิน คือเราไปช่วยชาวนานี่ เขาตั้งเป็นสหพันธ์ชาวไร่ ชาวนา แล้วสหพันธ์ชาวไร่ชาวนาเขาก็เรียกร้องพระราชบัญญัติ 2493 จากที่เคยทำนาแบ่งครึ่ง ก็แบ่งกันตามผลผลิต เอากฎหมายเข้ามาช่วยเหลือคนยากคนจน แล้วสิ่งที่เราทำอย่างอื่นอีก เช่น การไปต่อสู้เรียกร้องไม่ให้ต่างชาติเข้ามาครอบงำไม่ว่าในเรื่องเศรษฐกิจ การเมือง เช่นการไปขับไล่ฐานทัพ หรือไปเปิดโปงเรื่องของจักรพรรดินิยม ทางเศรษฐกิจ ทางการเมือง อย่างอเมริกากับญี่ปุ่นอะไรอย่างนี้ เราก็ถูกเพ่งเล็ง แล้วในที่สุดมันก็มีกระบวนการขวาพิฆาตซ้าย เราก็ถูกกระแสนี้ด้วย เราก็ถูกใส่ร้าย เงินที่เอามาทำกิจกรรมต่างชาติให้มาใช่ไหม มีกระแสบอกว่าพวกนี้เป็นพวกที่ไม่เคารพพ่อแม่ ปล่อยข่าวว่าเราเกิดจากกระบอกไม้ไผ่ คือเอาเรื่องปั้นน้ำเป็นตัวมาใส่ร้ายตลอดเวลา เราชุมนุมกันบางทีข้างบนบ้านพี่นี้มาทำโปสเตอร์เวลาเราจะเคลื่อนไหวอย่าง 4 กรกฎา ขับไล่ฐานทัพ หรือ ช่วยเหลือชาวนาเรียกร้องความเป็นธรรม เขาก็ว่าบ้านเราเป็นที่ซ่องสุมของพวกคอมมิวนิสต์ตอนนี้เริ่มเข้ามาแล้ว บอกว่าเราเป็นพวกที่ได้รับเงินเขามา เป็นพวกที่ทำลายความมั่นคง แล้วเขาก็มาตั้งคนบางส่วนเป็นนวพล เป็นลูกเสือชาวบ้าน เป็นกระทิงแดง อะไรอย่างนี้ ที่บ้านก็โดนวางหรีดสองหน ครั้งแรกมากลางคืนเอาหรีดมาโยนไว้แล้วเขียนว่า ไอ้คนขายชาติไปตายซะ แม่ก็เก็บเผาพอครั้งที่สองมันมาวางกลางวันเลยนะ ถ่ายรูปไปลงหนังสือพิมพ์บอกว่าบ้านนี้เป็นบ้านไอ้พวกขายชาติ เราก็ถูกคุกคามโดยก็จะมีผู้บริหารของโรงเรียนซึ่งไปอบรมเป็นฝ่ายความมั่นคง เขาจะมีคู่มือคอมมิวนิสต์วางไว้บนโต๊ะข้างตัวเลย แล้วพวกนักเรียนที่ทำหนังสือทำกิจกรรมก็จะถูกเพ่งเล็ง ครูคนไหนที่อยู่ในฝ่ายก้าวหน้า เขาก็จะไปอัดเทปคำพูดที่สอนนักเรียนบ้าง บีบให้ออกบ้าง เราก็รู้สึกไม่ค่อยปลอดภัยนะในช่วง มศ. 4-5 ที่ลำพูนนี่มีชาวนาถูกยิงตายไปหลายคนนะ แล้วกลุ่มครูที่เคยมีบทบาทก็ถูกฆ่าตาย คือมันมีเรื่องที่ทำให้เรารู้สึกไม่ปลอดภัยเยอะมากแต่เราก็ยังทำงานอยู่นะ จนช่วงนั้นมีการออกชนบท แล้วที่ลำพูนบ้านแม่สะป๊วด อ.แม่ทา มีเหมืองแร่ที่ปล่อยน้ำเสียลงสู่ไร่นาชาวบ้าน แล้วชาวบ้านรวมตัวกันเรียกร้อง แต่ไม่ได้ผลจนครั้งหนึ่งนายอำเภอเข้าไปในพื้นที่ ชาวบ้านเขาก็ล้อมรถนายอำเภอ ตำรวจ ถามความเห็น ความคืบหน้า ตอนนั้นนายอำเภอก็บอกว่าจะไปตามเรื่องให้ แต่พอหลังจากนั้นนี่เขาก็ออกหมายจับผู้นำชาวบ้านกับตัวแทนนักศึกษา ซึ่งเป็นพี่สาวเราคนหนึ่งด้วย บ้านเราก็เลยโดนค้น พี่สาวเป็นหนึ่งในเก้าผู้นำนักศึกษาชาวนาที่ถูกหมายจับในตอนนั้น เพราะตอนนั้นครอบครัวมีลูกสองคนที่ทำกิจกรรม แต่เราเด็กกว่าเขาไงแล้วเราทำงานแต่ในเมือง ไม่ได้ออกไปกับเขา พอเขาถูกหมายจับบ้านโดนค้น ทีนี้เขาก็เห็นแล้วว่าในบ้านเรานี่มีเอกสารเยอะแยะที่เกี่ยวกับเรื่องของการเคลื่อนไหวของนักศึกษาประชาชน เขาก็เลยเพ่งเล็งกันทั้งคู่เลยในโรงเรียนเขาก็เพ่งเล็งอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นพี่พอหลังจากจบ มศ. 5 เอ็นทรานซ์ ก็บังเอิญไปได้เรียนคณะเดียวกับที่พี่สาวเรียนก็คือพี่สาวเรียนคณะเกษตรศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เราก็ไปได้คณะเกษตรฯอีก แต่พี่สาวหลังจากโดนหมายจับคดี 9 ผู้นำนักศึกษาชาวนานี่ เขาหนีเข้าป่าไปเลยนะ ตอนเขาอยู่ปี 1 พอตอนหลังเราไปอยู่คณะฯนี้อีก เราก็ไปทำงานอื่น คือระบบโซตัสของคณะเกษตรตอนนั้นมันยังแรงอยู่ เราเป็นคนไม่ชอบระบบโซตัสมาก ก็พยายามหลบๆไม่เข้าร่วมเชียร์ แต่ออกต่างจังหวัด ไปทำงานเชื่อมนักเรียนนักศึกษาต่างจังหวัด จะไม่ค่อยมีบทบาทในมหาวิทยาลัยแต่จะเป็นบทบาทในระดับพี่เลี้ยงนักเรียน คือตอนนั้นนี่งานของนักเรียนยังมีคนทำต่อเนื่อง คือพอพี่ๆจบเข้ามหาวิทยาลัยก็จะมีรุ่นน้องๆเข้ามารับงานในจังหวัดนั้นต่อ แล้วเราก็วางบทบาทตัวเราว่าให้เราเป็นพี่เลี้ยงให้น้องๆที่เข้ามารับต่อช่วงงาน ก็จะเป็นคนที่ทำงานร่วมกับนักเรียนในเชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง เชียงราย เป็นผู้ประสานงานเชื่อม แล้วพอเราไปอยู่ได้ไม่นานมันก็เกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา 19 ตอนนั้นกำลังไปเป็นพี่เลี้ยงจัดงานเตรียมระลึกเหตุการณ์ 14 ตุลา 16 ก็ไปช่วยนักเรียนนักศึกษาที่เชียงราย กำลังจะจัดนิทรรศการกันที่วิทยาลัยครูเชียงราย (มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงราย) พอเกิด 6 ตุลาปั๊บ เห็นรูปในหนังสือพิมพ์ไทยรัฐที่มีรูปคนถูกเผานั่งยาง ถูกฆ่าแขวนคอ รับไม่ได้ ตอนนั้นก็เลยบอกกับเพื่อนที่ช่วยเตรียมงานว่า กลับไปสืบสภาพที่เชียงใหม่ซิว่าเกิดอะไรขึ้นบ้าง เพื่อนที่กลับไปก็ไม่มีใครส่งข่าวกลับมา เราก็ไม่รู้ว่าเกิดอะไรขึ้นแต่ที่รู้ๆก็คือเห็นภาพแล้วรู้สึกไม่อยากอยู่ในเมืองแล้ว พี่ได้เรียนภาษาปกาเกอญอตั้งแต่ ก.ไก่ ข.ไข่เลย เพราะว่าพื้นฐานที่สุด เราก็ต้องเข้าใจการใช้วิถีชีวิตของชาวบ้าน เรียนรู้ว่าชาวบ้านมีวิถีความเป็นอยู่อย่างไร มีปัญหาอย่างไร แล้วก็สื่อสารสิ่งที่เราคิด สิ่งที่เราทำอยู่ให้เขาเข้าใจ เราก็เลยต้องเริ่มเป็นนักเรียนใหม่ เริ่มไปอยู่ไปกินกับเขา บางทีก็ไปอยู่ในไร่ในนากับเขา และก็เรียนรู้วิถีชีวิต เรียนรู้ภาษา เรียนรู้วัฒนธรรม ประเพณีของเขา แล้วเราก็กลายเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้แนวทางนโยบายของพรรคคอมมิวนิสต์แปลเป็นภาษาของเขา เพราะตอนนั้นพอเรารู้ภาษาเราก็เชื่อมโยงสิ่งที่เราคิดสิ่งที่เราจะทำอยู่นี่กับเขาแล้วก็สร้างกลุ่มขึ้นมา พอเราไปทำงานนี่อย่างเช่นว่า เราเรียนการเป็นหมอฝังเข็ม การใช้สมุนไพร เรียนรู้เรื่องของการใช้อาวุธ เรียนรู้เรื่องของการสู้รบ เราก็เอาไปสอนชาวบ้าน ถ่ายทอดให้พวกผู้หญิงแบบหนึ่ง พวกผู้ชายก็อีกแบบหนึ่ง เป็นทหารบ้าง เป็นหมอบ้าง และก็ปลูกฝังอุดมการณ์ทางการเมือง ก็คือทำอย่างไรให้เขานี่รู้จักสิทธิของตัวเองที่จะดูแลและก็ปกครองตนเองอย่างสันติสุข สอนภาษาไทยเขาอยากมีความรู้เรื่องอะไรเราก็ถ่ายทอด และก็มีนโยบายข้อหนึ่งของพรรคคอมมิวนิสต์ที่ถูกชูมากในตอนนั้นคือ ให้ชนชาติปกครองตัวเองและก็พัฒนาทางการศึกษา วัฒนธรรมและเรื่องของสุขภาพอนามัยให้เขาสามารถดูแลตัวเองได้ ไม่กลืนชาติ อันนี้ก็คือเราใช้เป็นนโยบายหลักในตอนนั้น เราใช้ชีวิตอยู่ในป่าตั้ง 4 ปีนะ ตั้งแต่ปี 2519 2522 โดยการที่ทำไร่ทำนาอยู่กับเขา ใช้วิถีชีวิตอยู่กับเขา ทำกิจกรรมอยู่กับเขาแต่ก่อนนี่จะเป็นคนแต่งเพลงเพื่อชีวิตให้เขาร้อง จัดค่ายฝึกอบรมการเมืองการทหาร กลางคืนบางทีก็นัดเขามาคุยหรือว่าจะไปพบเขาในป่าในไร่ และก็สอนเขาทางการเมือง การรักษาพยาบาลอะไรต่างๆ อยู่กับเขาจนเป็นเนื้อเดียวกับเขาเลย ทีนี้ที่เราออกมาไม่ใช่เพราะเราทนความยากลำบากไม่ได้ เคยถูกงูกัด เคยเป็นไทฟอยด์เกือบตาย เคยเป็นอะไรที่รักษาตัวเองไม่ได้นะ เคยตกเหว ผจญมาหมดแล้วไม่มีอะไรจะกินก็มีนะ คือแบบว่าชาวบ้านอยู่ทุกข์ยากอย่างไร เราอยู่ได้หมด ชาวบ้านเหนื่อยยากอย่างไรเราอยู่ได้หมด แต่สิ่งที่เราอยู่ไม่ได้ก็คือ ภายในพรรคคอมมิวนิสต์เองมันมีความแตกต่าง คนที่เป็นหัวหน้าเขาจะไม่ค่อยรับฟังความคิดเห็นคนที่ทำงานและก็หลายๆครั้งนี่เรารู้สึกว่าเรื่องที่เราเสนอเป็นสิ่งดีๆนี่ถูกบิดเบือนเป็นเรื่องร้าย มันเข้าแบบตอนก่อนที่เราจะเข้าป่าเลยนะ คือเราทำงานเต็มที่ เราอยากช่วยเหลือชาวบ้าน แล้วเราก็ทุ่มเทอยู่กับชาวบ้านแล้วก็ทำงานเต็มที่ แต่การปฏิบัติงานระหว่างผู้นำกับคนทำงานนี่มีปัญหาอยู่ตลอด มันไม่สามารถจูนเข้าหากันได้ยกตัวอย่างรูปธรรม ฝ่ายนำบอกว่าเขาไม่ให้เราฟังวิทยุรัฐบาล แต่เราบอกว่าเราจำเป็นต้องฟัง เพราะว่าเราจะได้รู้ว่าข้างนอกเป็นอย่างไร สถานการณ์เป็นอย่างไร มีอะไรที่เราจะโต้ตอบได้บ้างเราก็ต้องเรียนรู้ อันที่สองบางครั้งเขากำหนดมาตรการอะไรบางอย่างซึ่งเรารู้สึกว่าเราไม่ค่อยชอบ เช่นให้กินผงชูรสในอัตราเท่านั้นเท่านี้ แล้วคนที่เรียนวิทยาศาสตร์มาเขาก็ตอบโต้ผงชูรสไม่มีประโยชน์อะไรอย่างนี้ คือใครที่เสนอแตกต่างนี้ ไม่ได้ขึ้นขั้นนะเขาไม่ชอบหน้าคือเรามีเพื่อนหลายๆคน ที่ซักถามมาก โต้แย้งมากเช่นพอฝ่ายนำเขาบอกว่าพรรคอมมิวนิสต์เป็นพ่อเป็นแม่และก็ธงพรรคนี่สูงสุดนะจะต้องเคารพเชื่อฟัง เพื่อนคนนี้ยกมือบอกว่าพรรคคอมมิวนิสต์นี่อยู่ที่ตัวบุคคลนะ เกิดไม่ดีเราก็ต้องวิพากษ์วิจารณ์ได้ และก็อย่างธงพรรคเหมือนกันถ้ามันเก่าแล้วก็เอามาทำผ้าขี้ริ้วได้ มันไม่จำเป็นต้องไปยึดถืออะไรตรงนั้น ปรากฏว่าคนที่เสนอตรงนี้ซึ่งทำงานดีมาก ถูกหมายหัวเลยบอกว่าคนนี้นะไว้ใจไม่ได้ ห้ามให้รับรู้งานภายในองค์กรจัดตั้งของพรรคและก็ไม่ให้บทบาทเขาซึ่งเรามองกลับกันว่าคนนี้เป็นคนที่เอาการเอางานมาก เป็นคนจริงใจและก็จริงจังมาก เราก็เลยเริ่มจะคุยกันมากขึ้น แล้วยิ่งตอนนั้นสถานการณ์สากล พรรคคอมมิวนิสต์จีนยกทัพไปบุกเวียดนามแล้วหลังจากนั้น สปท. (สถานีวิทยุเสียงประชาชนแห่งประเทศไทย) มีข่าวถูกปิด อะไรต่างๆเหล่านี้ มันทำให้เราจับกลุ่มวิพากษ์วิจารณ์ว่าพรรคคอมมิวนิสต์ทั้งที่เรารับข่าวมาแล้วที่เราสัมผัสนี่ถูกต้องหรือไม่ ทำให้เรานี่เริ่มมีจดหมายข้ามเขตหรือสัมพันธ์ขวางแล้ว คือตอนแรกนี่เขาให้เราสัมพันธ์เป็นแท่งนะจากเราไปหาฝ่ายนำ จากฝ่ายนำไปหาฝ่ายนำห้ามข้ามหน่วยข้ามเขต เราเริ่มมีคนเดินสารแล้ว ฝั่งโน้นมาถามฝั่งนี้ เริ่มลักลอบไปฝั่งโน้น แล้วเราก็เลยเป็นกองหน้าเรารู้สึกว่าหลอกลวงประชาชนไม่ได้ ถ้าข้างในไม่โปร่งใส พวกเราขอเป็นกองหน้าแก้ปัญหา เราก็ส่งตัวแทนไปประชุมกับฝ่ายนำ ปรากฏว่าเขากลับมาบอกว่าสิ่งที่เราคิดถูกปฏิเสธหมดแล้วยังไม่พอยังตรวจสอบเราอีกว่าทำไมต้องคิดแบบนี้ คิดแบบนี้มันไม่ถูกต้อง เช่น ให้ประชุมร่วมกันทั้งหมดเพื่อสรุปบทเรียน วิเคราะห์สถานการณ์สังคม และก็สรุปบทเรียนที่ผ่านมาว่าจะก้าวไปอย่างไรแค่นี้ที่เราคิดว่าจะยอมรับได้ ปรากฏว่าสะท้อนกลับตรงข้ามไปเลย เราก็เลยวางอาวุธลงมาในเมืองตามหาคนที่รับผิดชอบสูงกว่าว่าเรารู้สึกคลุมเครือไม่กระจ่าง ปรากฏว่ามาในเมืองเจอเพื่อนๆ เพื่อนก็เจอปัญหาที่อื่นเหมือนกัน ต่อสู้กับฝ่ายนำมา บางคนก็ลงมาเจอกันก็อ้าวของเธอก็เป็นเหรอ ของเราก็เป็นเหมือนกัน เราก็เลยสรุปกันว่ามันเป็นปัญหาระหว่างคนเก่ากับคนใหม่หรือเปล่า ปัญหาท่วงทำนองหรือปัญหาอะไรตอนแรกก็ยังคุยกันอยู่นะจะหาวิธีแก้ไขอยู่ ก็คือยังไม่อยากอยู่เมืองไง ก็คือตอนนั้น 66/2523 ยังไม่ประกาศใช้ คุยกันได้กำลังใจจากเพื่อนๆแล้วว่าจะกลับไปต่อสู่เปลี่ยนแปลงใหม่ พอกลับเข้าไปครั้งที่สอง หนักกว่าเก่าอีก เขาปลดอาวุธเราเลย ห้ามติดอาวุธพวกที่ออกมาโดยไม่ผ่านฝ่ายนำ ห้ามทำงานกับชาวบ้าน ห้ามให้บทบาททุกสิ่งทุกอย่าง พวกที่ออกมาก็เลยมาประชุมกันว่ากลับเข้าไปแล้วไม่รู้จะอยู่ทำไม เดี๋ยวเผลอๆเขามายิงเราทิ้ง เพราะเราเป็นแกะดำ คือพอเราออกมากลายเป็นว่าข่าวไปถึงชาวบ้านว่าเราทรยศพรรค ไปถึงเพื่อนๆไม่รู้ว่าเขาไปอธิบายว่าอย่างไร อาจจะโจมตีเป็นเรื่องส่วนตัว ท้อแท้ท้อถอยอะไรต่างๆ มาทบทวนอยู่ระยะหนึ่งก็คือทำงานไม่ได้เพราะว่าไม่มีบทบาท สองคือไม่มีอาวุธเพราะว่าเขายึดอาวุธหมดแล้ว สามคือบทบาทหน้าที่ที่จะไปคุยกับคนอื่น เพราะในช่วงที่เราออกมาเราก็ไม่รู้ว่าเขาไปพูดอะไรไว้ คือสร้างกระแสอะไรไว้หรือเปล่า ทำให้คนไม่อยากเสวนากับเรา เราก็เลยคุยกันในหมู่เพื่อนที่กลับเข้าไป คือถ้าอย่างนั้นเรากลับไปเป็นประชาชนก็ได้ เราไม่ให้คุณไม่ให้โทษกับพรรคคอมมิวนิสต์ และก็ไม่ร่วมมือกับรัฐบาลแต่เราขออยู่เฉยๆกลับมายังคิดว่าจะมาทำก๋วยเตี๋ยวขายหรือว่าทำอะไรกันดี เพราะว่าจะกลับมาเรียนหนังสือคงไม่ไหวแล้ว ตอนนั้นไปปี 1 ใช่ไหมคะ นึกไม่ออกแล้วว่าจะกลับมาเรียนอย่างไร คือมันทิ้งไปนานแล้วไม่รู้ว่าจะมาเรียนต่ออย่างไร คิดอยู่อย่างเดียวว่าจะกลับมาทำงานเพื่อที่จะเลี้ยงตัวเอง ถึงแม้ว่าข้างในป่าหรือฝ่ายบ้านเมืองจะไม่เข้าใจแต่เราก็รู้สึกว่า หนึ่งเราอยู่ตรงนั้นไม่ได้ สองเราคิดว่าถ้าเรายังมีชีวิตอยู่ เราน่าจะยังทำงานช่วยเหลือชาวบ้านได้อยู่ แต่ไม่ใช่ว่าถูกใครชักจูงอีกต่อไปแล้ว ก็ตัดสินใจกลับมาเข้าเมืองโดยมีเพื่อนคนหนึ่งออกมาก่อน ไปหาญาติพี่น้องแล้วมารับเรา เราอาศัยญาติพี่น้องของเพื่อนเราและก็มาอยู่บ้านเขาก็ไม่รู้ว่าจะทำอะไร
ผู้สัมภาษณ์ : พี่เล่าเก่งมากเลยค่ะ หนูไม่ต้องถามเลย ผู้สัมภาษณ์ : อยากให้พี่นิยามจากความรู้สึกกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น |
ตอนที่เป็นเด็กนี่จะไม่เหมือนเด็กๆทั่วไปรู้เลยว่า เราคิดอะไรไม่เหมือนเพื่อน ก็คือเคยมีครั้งหนึ่ง มีคนที่เขารู้จักกับแม่ แล้วมาพักที่บ้าน เขาชวนไปเที่ยวในเมือง หน้าตลาด ไปซื้อขนมกลับมา ทุกคนเวลาซื้อขนมกลับมาบ้าน เขาจะชอบใจนะได้กินขนม แต่เรากลับมารู้สึกอยากร้องไห้ ก็คือเราไปเห็นคนแก่คนหนึ่งไปนั่งขายของ และสมัยนั้นเขาจะใช้ตะเกียงนะ อยู่ที่ใกล้ๆกับโรงหนัง เราเห็นคนแก่ไปนั่งขายของแล้วความรู้สึกมันไม่เหมือนคนอื่น รู้สึกว่าทำไมชีวิตของเขาต้องมาทำงานลำบากแบบนี้ ลูกเต้าก็ไม่รู้ไปไหน คนแก่ก็น่าจะได้หยุดพัก ให้คนหนุ่มสาวหรือลูกๆหลานๆเขามาทำมาหากินอะไรอย่างนี้ แล้วตอนที่อยู่กับปู่ย่าเหมือนกัน เวลาไปวัดนี่ก็จะเห็นภาพที่เขาวาดแล้วให้คติเตือนใจเรา มันโดนใจมากเลยนะ คือเรารู้สึกว่าทุกวันนี้ถ้าเราไม่ทำความดีนี่ ชีวิตของเราต่อไปเวลาเราตายไปเราก็จะไปเจอกับนรก เจอกับความทุกข์ทรมาน แต่ถ้าเราทำความดี เราตายไปเราก็จะได้เกิดบนสวรรค์อะไรอย่างนี้ สิ่งที่สำคัญก็คือว่าเวลาเราอยู่กับคนแก่ ย่าพี่ เขาจะเล่าเรื่องเหตุการณ์ในอดีต แล้วเขามาเล่าเรื่องเกี่ยวกับสงครามโลกครั้งที่ 2 เราตอนนั้น เด็กๆ อยู่เราก็กลัวสงครามมาก เราก็ตั้งคำถามกับตัวเองว่า ทำไมคนเราต้องมารบราฆ่าฟันกัน แล้วถ้าเราเป็นเหยื่อของสงครามคือถูกระเบิด ถูกฆ่านี่ ชีวิตเราเกิดมาเพื่ออะไรล่ะ เราคิดถึงความตายตั้งแต่เด็กๆ เพราะฉะนั้นในช่วงที่เป็นเด็กก็จะไม่ค่อยสนุกสนานบันเทิงเหมือนเด็กทั่วไป อาจจะมีอยู่บ้าง เช่น ว่าชอบตกปลา ชอบเดินมาทุ่งนา ชอบศึกษาชีวิตชาวบ้าน แล้วสมัยก่อนนี่ยังมีชีวิตที่มีการแลกเปลี่ยนแรงงานนะ เวลาเขาทำงาน ถึงเวลาพักเที่ยงเขาก็จะมานั่งแลกเปลี่ยนกินข้าวล้อมวงกันมีของกินอะไรอร่อยๆมาสู่กันและก็ในลำเหมือง ในที่นานี่ก็จะมีปลา พี่ชอบมาตกปลา แต่ไม่ได้เอาไปกินนะ ตกปลาแล้วก็ยกให้เจ้าของยอที่เขาให้เรามาตกปลา เรารู้สึกว่าเราอยู่กับธรรมชาติแล้วเรามีความสุขมาก ชีวิตในวัยเด็กนี่ เวลาเข้าโรงเรียนจะคิดว่าจะทำอย่างไรให้ดีที่สุด ให้ดีที่สุดต่อครอบครัวและก็ให้ดีที่สุดต่อโรงเรียน เวลาครูบาอาจารย์อยากให้เราเป็นนักแสดง เป็นนักกิจกรรมอะไรต่างๆ เราก็จะอาสาสมัครเป็นกองหน้าอยู่ตลอด ชอบเล่นกีฬา ชอบฟ้อนรำ แสดงละคร ไปตอบปัญหา เป็นตัวแทนของโรงเรียนอะไรแบบนี้จะชอบทำมาก คือไม่ใช่ว่าตัวเองอยากได้หน้าดีเด่นนะ แต่มีความรู้สึกว่าอยากให้พ่อแม่ดีใจ อยากให้ครูนี่มีความรู้สึกดีที่ได้สอนคนเป็นคนดี ชีวิตตรงนี้ทำให้เราได้ก้าวเข้ามามีส่วนร่วมในเหตุการณ์ประวัติศาสตร์สิบสี่ตุลา เพราะว่าพอจบโรงเรียนประถมไปเข้าโรงเรียนมัธยมเป็นโรงเรียนสตรีประจำจังหวัดเราได้รับคัดเลือกให้เป็นหัวหน้าห้อง แล้วก็พอเราเล่นกีฬาให้เขาด้วย ทำอะไรหลายๆอย่าง เป็นตัวแทนโรงเรียน ไปตอบปัญหาหรือว่าเป็นอาสาสมัครออกไป เป็นเนตรนารีบ้าง เอาข้าวของไปให้หมู่บ้านที่ยากจนอะไรอย่างนี้ ไปกับโรงเรียนนะ เราเป็นหัวหน้าห้อง เราก็ทำบอร์ดข่าว สิบสี่ตุลานี่จะเก็บมาวิพากษ์วิจารณ์กันตามทัศนะงูๆปลาๆของเรานะ แต่เรารู้สึกทึ่งมากที่นักเรียน นักศึกษา ประชาชนของเราสามารถไล่เผด็จการ ซึ่งตอนนั้นเราก็มีความรู้น้อยมากนะ เผด็จการคืออะไร แต่รู้ว่าเขาได้ทำสิ่งที่มีประโยชน์ต่อสังคมมาก แล้วเราก็เห็นพลัง ก็เลยเป็นตัวแทน เรี่ยไรกันทั้งโรงเรียนเลยนะว่าจะเอาเงินไปช่วยประชาชน หลังสิบสี่ตุลานี่เป็นตัวแทนของนักเรียนทั้งโรงเรียนเอาเงินไปให้เขาที่เชียงใหม่
อยากจะออกไปต่อสู้ด้วยอาวุธ คือนักศึกษาที่ทำกิจกรรมตอนนั้นไม่ปลอดภัยแล้ว ก็อยากจะมีที่มั่นในชนบทที่จะสู้กับรัฐบาลว่าอย่างนั้นเถอะ เพราะว่าพอเราไปทำงานช่วยเหลือคนยากคนจนหรือว่าไปทำงานเพื่อทำงานให้ประเทศได้มีเอกราช ประชาชนได้มีประชาธิปไตย เรารู้สึกว่าถูกใส่ร้ายป้ายสี ถูกคุกคาม บางคนถูกฆ่า เรารู้สึกไม่ปลอดภัยแล้วก็อยากจะหาที่ที่เราจะอยู่ได้แล้วก็ทำงานได้ นั่นก็คือเราเริ่มรู้จักเขตชนบทรู้จักกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย โดยผ่านวิทยุ สปท. (สถานีวิทยุเสียงประชาชนแห่งประเทศไทย) มีเพื่อนมาเล่าให้ฟัง ตอนนั้นเราก็เริ่มรู้สึกว่าอยากจะไปเพราะตอนนั้นในชนบทนี่พี่สาวไปก่อนแล้วเรามีความรู้สึกว่าอยากจะไปเป็นส่วนหนึ่งด้วย ทีนี้หลัง 6 ตุลาที่หอพักโดนค้นแล้วผู้นำชาวนานักศึกษา ก็ถูกไล่ล่าให้เข้าไปอยู่ในคุก ตอนนั้นจะมีข่าววิทยุออกมาทุกวัน ใครถูกจับไม่ถูกจับแล้วเราเองนี่ มันช่วงปิดเทอมนะก็หลบไปอยู่บ้านญาติ อยู่ตามต่างจังหวัด พอเราได้ยินเรื่องว่า คือเราฟังวิทยุสองด้านทั้งในเมืองและก็ในป่าด้วย หลายๆครั้งเราก็ได้ยินเสียงเพื่อนเราเข้าป่าเขตนั้นเขตนี้ เราก็ยิ่งอยากไปทีนี้พยายามจะต่อสายคนที่เขามีหน้าที่ส่งคน ไม่เจอใครในตอนนั้น เพราะว่ากลับมาเพื่อนที่ทำกิจกรรมไม่รู้ไปไหนกันหมดแล้ว เหลือแต่เราที่สามารถตามๆเพื่อนได้ 2-3 คนเราก็หลบกันเองอยู่พักหนึ่ง พอดีเราไปติดต่อเพื่อนได้ เพื่อนก็ถามว่าเราอยากจะเข้าป่าเขตไหน อยากจะอยู่บ้านใหม่หรือบ้านเก่า พี่ถามเขาว่าบ้านเก่าเป็นอย่างไร บ้านใหม่เป็นอย่างไร เขาก็บอกว่าบ้านเก่าก็คือเขตฐานที่มั่นที่มีทหารเยอะๆ มีโรงเรียนการเมืองการทหารมีที่เขตเขาเรียกว่ากึ่งปลดปล่อย เขตที่รัฐบาลทหารเข้าไปไม่ได้ เขาจะมีการผลิตมีการใช้ชีวิตอยู่ในป่าเป็นกลุ่มใหญ่แล้ว คือค่อนข้างจะมีความมั่นคง ก็คือมีกองกำลังทหารคุ้มครอง แล้วเราก็ถามว่าบ้านใหม่คืออะไร เขาก็บอกว่าเป็นเขตจรยุทธ์ เป็นเขตที่ต้องสร้างขึ้นมาให้เป็นเขตมวลชนที่ก้าวหน้าแล้วจะกลายเป็นที่มีกองทหารไว้ต่อสู้ต่อไป ตอนนั้นฟังวิทยุจากในป่าส่วนใหญ่เพื่อนๆเขาก็ไปเขตเก่ากันหมดแล้ว เราก็เลยเห็นว่าบ้านเก่าคนไปเยอะแล้ว ขอไปบ้านใหม่เลยเขาก็ส่งไปจริงๆ เขาให้เราเก็บตัวอยู่พักหนึ่ง พอวันที่ 5 ธันวานี่ เขาก็ส่งเราไปเขตจรยุทธ์ เรียกกันว่าเขต 7/1 รอยต่อเชียงใหม่แม่ฮ่องสอน ขึ้นไปครั้งแรกก็ไปที่แม่ลาน้อย และก็เข้าไปในเขตแม่แฮใต้อยู่ทางเขตเชื่อมระหว่างอำเภอแม่แจ่มจังหวัดเชียงใหม่กับอำเภอแม่ลาน้อย และอำเภอแม่สะเรียงจังหวัดแม่ฮ่องสอนก็เลยเปลี่ยนสถานะจากเรียกว่านักศึกษา เรียกว่าทหารปลดแอกแห่งกองทัพปลดแอกประชาชนแห่งประเทศไทย ก็คือพอเข้าไปในป่าปั๊บ เราต้องเรียนรู้วิถีชีวิตของนักรบของทหารป่าเลย คือเขาก็จะให้เราฝึกใช้ปืน ฝึกใช้ชีวิตแบบทหาร มีวินัยอะไรบ้าง ฝึกภาคปฏิบัติด้วยนะ คือนั่งยิงเป็นอย่างไร นอนยิงทำไง ยืนยิงประทับบ่าซ้าย ประทับบ่าขวา วิธีคลานทำอย่างไร วิธีจะเดินก่อนจะเดินต้องกำหนดรหัสโต้ตอบกันอย่างไร เดินไปแล้วต้องไม่ใช้เสียง ไม่ใช้แสงด้วยนะ ห้ามฉายไฟอะไรอย่างนี้ แล้วก็ถ้ากำหนดจุดว่าเราจะไปจุดไหน ถ้าเกิดแตกกันกลางทางนี่ เราจะต้องมีโค้ดจะไปเจอกันที่ไหนแล้วก็ใช้สัญญาณอย่างไรให้รู้ว่าเป็นพวกเดียวกัน ตอนนั้นก็ต้องฝึกผิวปาก ฝึกรู้กฎเกณฑ์พวกนี้ เพราะว่าอย่างการเดินเขาไม่ให้เดินกลางวันนะ เขาให้เดินกลางคืน แล้ววิธีการเดินกลางคืนที่ไม่ให้หลงทางแตกทาง แล้วก็เดินได้ทั้งบนบกและในน้ำ เพราะว่าการเป็นทหารมันต้องมีระเบียบวินัย เขาบอกให้เราเดินเราก็ต้องเดินใช่ไหม ไปหยุดตรงไหนเราก็ต้องหยุดตรงนั้น เขาบอกเราว่าให้กระจายเข้าข้างทางสมมุติมีคนเดินมาเราก็ต้องเชื่อเขา เราก็ต้องทำตามที่ผู้บังคับบัญชาสั่ง คือเขาจะมีหัวหน้ามาสอนการทหารแล้วก็อบรมการเมือง ก็คือให้รู้ว่าการใช้ชีวิตในป่าต้องมีหน้าที่อะไรบ้าง เช่น ภาระหน้าที่ทำการผลิต ภาระหน้าที่การทำงานมวลชนให้ชาวบ้านเข้าใจ และก็ภาระหน้าที่ในการสู้รบเพื่อที่จะให้เกิดกองกำลังทหารและให้เกิดขวัญและกำลังใจในหมู่ประชาชนแต่จริงๆแล้วตรงนั้นมันเป็นเขตจรยุทธ์ไง เขาก็ให้เราทำสองอย่าง คือทำงานผลิตกับทำงานมวลชน ที่นี้ทำงานมวลชนนี้ทำอย่างไร ปรากฏว่าคนที่อาศัยตรงนั้นส่วนใหญ่เป็นปกาเกอญอและก็เป็นคนลัวะ วิธีการทำงานก็ง่ายมากก็คือใช้ชีวิตให้กลมกลืนกับเขา ตอนนั้นก็ต้องแปลงร่างเวลาไปเจอเขาก็ใส่ชุดปกาเกอญอไปเลย มีปืนสั้นก็เหน็บไว้ข้างในหรือถ้าเป็นปืนยาวก็เก็บไว้ที่ชายป่า ใส่เชวา (ชุดสำหรับผู้หญิงชาวปกาเกอญอ ที่ยังไม่แต่งงาน) เข้าไป เอาเป้เอาอะไรเก็บไว้แล้วเราก็เริ่มเรียนรู้จากเขา 
เอาท่อมาลง ขุดบ่อจนพ่อเอาน้ำมาใช้ปลูกต้นไม้รดน้ำในสวนได้ ครูองุ่นไปบ้านคุณพ่อบอก 